Toscead betweox fadungum "Rūna"
Ġerihtode "sēo Fuþarc" tō "se Fuþarc", tōwrāt hwæt "ġeunornode" mǣnþ. |
No edit summary |
||
Líne 1: | Líne 1: | ||
'''Rūna''' sind [[Bōcstæf|stafas]] þe man brēac tō wrītenne þā [[Germanisca sprǣca|Germanisċan sprǣca]]. Þæt word "rūn" ne tōwrītt ā āne wrītwīsan oþþe stæfrēawe, ac maniġe. Ealle "rūnisċe alphabēta" (alphabētum = [[Lǣden|Lǣden]]; ''stæfrēaw, ābēcēdē'', for þǣm [[Crēacisc sprǣc|Grēciscan]] stafum '''α''' ἄλφα ''álpha'' and '''β''' βῆτα ''bēta'') sind þǣm '''[[Ieldra Fuþark|Ieldran Fuþarc]]''' (oþþe "Fuþark") ċildru; swā swā "alphabēta" and "[[fuþorc]]" is þes nama worden for þǣm forman stafum in rēawe; ᚠ '''''f''''' ᚢ '''''u''''' ᚦ '''''þ''''' ᚨ '''''a''''' ᚱ '''''r''''' ᚲ '''''c/k'''''. Þone Fuþarc man brēac tō wrītenne þǣra Norþwestgermanisċan folca sprǣċa in þǣre [[Lēorednystīd|Lēorednystīde]]. Þā stafas in þǣm Ieldran Fuþarc sind: |
'''Rūna''' sind [[Bōcstæf|stafas]] þe man brēac tō wrītenne þā [[Germanisca sprǣca|Germanisċan sprǣca]]. Þæt word "rūn" ne tōwrītt ā āne wrītwīsan oþþe stæfrēawe, ac maniġe. Ealle "rūnisċe alphabēta" (alphabētum = [[Lǣden|Lǣden]]; ''stæfrēaw, ābēcēdē'', for þǣm [[Crēacisc sprǣc|Grēciscan]] stafum '''α''' ἄλφα ''álpha'' and '''β''' βῆτα ''bēta'') sind þǣm '''[[Ieldra Fuþark|Ieldran Fuþarc]]''' (oþþe "Fuþark") ċildru; swā swā "alphabēta" and "[[fuþorc]]" is þes nama worden for þǣm forman stafum in rēawe; {{noc-inline|ᚠ '''''f''''' ᚢ '''''u''''' ᚦ '''''þ''''' ᚨ '''''a''''' ᚱ '''''r''''' ᚲ '''''c/k'''''}}. Þone Fuþarc man brēac tō wrītenne þǣra Norþwestgermanisċan folca sprǣċa in þǣre [[Lēorednystīd|Lēorednystīde]]. Þā stafas in þǣm Ieldran Fuþarc sind: |
||
ᚠ ᚢ ᚦ ᚨ ᚱ ᚲ ᚷ ᚹ ᚺ ᚾ ᛁ ᛃ ᛈ ᛇ ᛉ ᛊ ᛏ ᛒ ᛖ ᛗ ᛚ ᛜ ᛞ ᛟ |
{{noc|ᚠ ᚢ ᚦ ᚨ ᚱ ᚲ ᚷ ᚹ ᚺ ᚾ ᛁ ᛃ ᛈ ᛇ ᛉ ᛊ ᛏ ᛒ ᛖ ᛗ ᛚ ᛜ ᛞ ᛟ}} |
||
Þās mæġ man in Rōmisċa stafas þus bringan: |
Þās mæġ man in Rōmisċa stafas þus bringan: |
||
f u þ a r k g w h n i j p ï z s t b e m l ŋ d o |
{{noc|f u þ a r k g w h n i j p ï z s t b e m l ŋ d o}} |
||
Þēos āclēaf hire sylf in folgenda: |
Þēos āclēaf hire sylf in folgenda: |
||
Líne 13: | Líne 13: | ||
Þēos is sēo rūnisċe wrītwīse for [[Ænglisc spræc|Ænglisċ]] and [[Fresisc sprǣc|Fresisċ]]. Hēo onstent on þām stafum: |
Þēos is sēo rūnisċe wrītwīse for [[Ænglisc spræc|Ænglisċ]] and [[Fresisc sprǣc|Fresisċ]]. Hēo onstent on þām stafum: |
||
ᚠ ᚢ ᚦ ᚩ ᚱ ᚳ ᚷ ᚹ ᚻ ᚾ ᛁ ᛄ ᛇ ᛈ ᛉ ᛋ ᛏ ᛒ ᛖ ᛗ ᛚ ᛝ ᛟ ᛞ ᚪ ᚫ ᚣ ᛡ ᛠ |
{{noc|ᚠ ᚢ ᚦ ᚩ ᚱ ᚳ ᚷ ᚹ ᚻ ᚾ ᛁ ᛄ ᛇ ᛈ ᛉ ᛋ ᛏ ᛒ ᛖ ᛗ ᛚ ᛝ ᛟ ᛞ ᚪ ᚫ ᚣ ᛡ ᛠ}} |
||
þe þus in Rōmisca stafas man mæġ bringan: |
þe þus in Rōmisca stafas man mæġ bringan: |
||
f u þ o r c g w h n i j eo p x s t b e m l ŋ œ d a æ y io ea |
{{noc|f u þ o r c g w h n i j eo p x s t b e m l ŋ œ d a æ y io ea}} |
||
Māran wīsdom mæġ man findan in þǣm [[Fuþorc|mæġenġewrite]] ymb þone fuþorc. |
Māran wīsdom mæġ man findan in þǣm [[Fuþorc|mæġenġewrite]] ymb þone fuþorc. |
||
Líne 25: | Líne 25: | ||
Þēos is sēo rūnisċe wrītwīse for [[Norðisc sprǣc|Ealdnorþisċ]], -[[Swēonisc sprǣc|Sweonisć]] and -[[Denisc sprǣc|Denisċ]].Hēo hæfde þrēo fāgodnyssa: þā Denisċan (lange), þā Swēonisċan (sċeort) and þā Hælsinglendisċan (nīwswēonisċ: ''Hälsingländska''). |
Þēos is sēo rūnisċe wrītwīse for [[Norðisc sprǣc|Ealdnorþisċ]], -[[Swēonisc sprǣc|Sweonisć]] and -[[Denisc sprǣc|Denisċ]].Hēo hæfde þrēo fāgodnyssa: þā Denisċan (lange), þā Swēonisċan (sċeort) and þā Hælsinglendisċan (nīwswēonisċ: ''Hälsingländska''). |
||
Þā '''Denisċan rūna''' sind: ᚠ ᚢ ᚦ ᚬ ᚱ ᚴ ᚼ ᚾ ᛁ ᛅ ᛋ ᛏ ᛒ ᛘ ᛚ ᛦ |
Þā '''Denisċan rūna''' sind: {{noc-inline|ᚠ ᚢ ᚦ ᚬ ᚱ ᚴ ᚼ ᚾ ᛁ ᛅ ᛋ ᛏ ᛒ ᛘ ᛚ ᛦ}} |
||
Þā '''Swēonisċan rūna''' sind: ᚠ ᚢ ᚦ ᚭ ᚱ ᚴ ᚽ ᚿ ᛁ ᛆ ᛌ ᛐ ᛓ ᛙ ᛚ ᛧ |
Þā '''Swēonisċan rūna''' sind: {{noc-inline|ᚠ ᚢ ᚦ ᚭ ᚱ ᚴ ᚽ ᚿ ᛁ ᛆ ᛌ ᛐ ᛓ ᛙ ᛚ ᛧ}} |
||
Þās mæġ man in Rōmisċa stafas þus bringan: |
Þās mæġ man in Rōmisċa stafas þus bringan: |
||
f u þ ą r k h n i a s t b m l ʀ |
{{noc|f u þ ą r k h n i a s t b m l ʀ}} |
||
ʀ tōwrītt hlȳd in Ealdnorþisċ, þe cymþ fram ealdgermanisċum "z". Hit mæġ þus wesan ǣniġ hlȳd abitwēonum ānum "z" and ānum "r"; in nīwran Ealdnorþisċ wurden ʀ and r ġefeallen in ānne hlȳd, r. |
ʀ tōwrītt hlȳd in Ealdnorþisċ, þe cymþ fram ealdgermanisċum "z". Hit mæġ þus wesan ǣniġ hlȳd abitwēonum ānum "z" and ānum "r"; in nīwran Ealdnorþisċ wurden ʀ and r ġefeallen in ānne hlȳd, r. |
||
Líne 39: | Líne 39: | ||
Þǣra rūna naman sind: ᚠ ''fé'', ᚢ ''úr,'' ᚦ ''þurs,'' ᚬ ''as/oss,'' ᚱ ''reið'', ᚴ ''kaun'', ᚼ ''hagall'', ᚾ ''nauðr,'' ᛁ ''ísa,'' ᛅ ''ár,'' ᛋ ''sól,'' ᛏ ''týr,'' ᛒ ''bjørk,'' ᛘ ''maðr'', ᛚ ''løgr'', ᛦ ''yr''. For þȳ þe, of þǣm Ieldran Fuþarc fēower and twēntiġum rūna, se Iyngra Fuþarc hæfþ ā sīextīene rūna (of þǣre ealdnorþisċan sprǣċe ''a ą æ e i o ø u y'' hæfþ se Fuþarc ā stafas for ''a, ą, i, u''!), Norþmann mōste wrītan maniġe hlȳda mid ānre rūne; ''f u þ ą r k h n i a s t b m l ʀ'' þus nis ġenōg tō tōwrītenne þā rūna. Fulre tōwrītung wǣre þus: |
Þǣra rūna naman sind: ᚠ ''fé'', ᚢ ''úr,'' ᚦ ''þurs,'' ᚬ ''as/oss,'' ᚱ ''reið'', ᚴ ''kaun'', ᚼ ''hagall'', ᚾ ''nauðr,'' ᛁ ''ísa,'' ᛅ ''ár,'' ᛋ ''sól,'' ᛏ ''týr,'' ᛒ ''bjørk,'' ᛘ ''maðr'', ᛚ ''løgr'', ᛦ ''yr''. For þȳ þe, of þǣm Ieldran Fuþarc fēower and twēntiġum rūna, se Iyngra Fuþarc hæfþ ā sīextīene rūna (of þǣre ealdnorþisċan sprǣċe ''a ą æ e i o ø u y'' hæfþ se Fuþarc ā stafas for ''a, ą, i, u''!), Norþmann mōste wrītan maniġe hlȳda mid ānre rūne; ''f u þ ą r k h n i a s t b m l ʀ'' þus nis ġenōg tō tōwrītenne þā rūna. Fulre tōwrītung wǣre þus: |
||
{{noc| |
|||
ᚠ f/v |
ᚠ f/v |
||
Líne 70: | Líne 71: | ||
ᛦ ʀ |
ᛦ ʀ |
||
}} |
|||
<nowiki>*</nowiki>ġeunornoda - "unornian"es ''participium perfectum'', sī "unornian" cræftword of þām ġesceaftum "unorne" and "-ian" |
<nowiki>*</nowiki>ġeunornoda - "unornian"es ''participium perfectum'', sī "unornian" cræftword of þām ġesceaftum "unorne" and "-ian" |
Edniwung fram 21:05, 10 Eastermonað 2019
Rūna sind stafas þe man brēac tō wrītenne þā Germanisċan sprǣca. Þæt word "rūn" ne tōwrītt ā āne wrītwīsan oþþe stæfrēawe, ac maniġe. Ealle "rūnisċe alphabēta" (alphabētum = Lǣden; stæfrēaw, ābēcēdē, for þǣm Grēciscan stafum α ἄλφα álpha and β βῆτα bēta) sind þǣm Ieldran Fuþarc (oþþe "Fuþark") ċildru; swā swā "alphabēta" and "fuþorc" is þes nama worden for þǣm forman stafum in rēawe; ᚠ f ᚢ u ᚦ þ ᚨ a ᚱ r ᚲ c/k. Þone Fuþarc man brēac tō wrītenne þǣra Norþwestgermanisċan folca sprǣċa in þǣre Lēorednystīde. Þā stafas in þǣm Ieldran Fuþarc sind:
Þās mæġ man in Rōmisċa stafas þus bringan:
Þēos āclēaf hire sylf in folgenda:
Fuþorc
Þēos is sēo rūnisċe wrītwīse for Ænglisċ and Fresisċ. Hēo onstent on þām stafum:
þe þus in Rōmisca stafas man mæġ bringan:
Māran wīsdom mæġ man findan in þǣm mæġenġewrite ymb þone fuþorc.
Iyngra Fuþarc
Þēos is sēo rūnisċe wrītwīse for Ealdnorþisċ, -Sweonisć and -Denisċ.Hēo hæfde þrēo fāgodnyssa: þā Denisċan (lange), þā Swēonisċan (sċeort) and þā Hælsinglendisċan (nīwswēonisċ: Hälsingländska).
Þā Denisċan rūna sind: ᚠ ᚢ ᚦ ᚬ ᚱ ᚴ ᚼ ᚾ ᛁ ᛅ ᛋ ᛏ ᛒ ᛘ ᛚ ᛦ
Þā Swēonisċan rūna sind: ᚠ ᚢ ᚦ ᚭ ᚱ ᚴ ᚽ ᚿ ᛁ ᛆ ᛌ ᛐ ᛓ ᛙ ᛚ ᛧ
Þās mæġ man in Rōmisċa stafas þus bringan:
ʀ tōwrītt hlȳd in Ealdnorþisċ, þe cymþ fram ealdgermanisċum "z". Hit mæġ þus wesan ǣniġ hlȳd abitwēonum ānum "z" and ānum "r"; in nīwran Ealdnorþisċ wurden ʀ and r ġefeallen in ānne hlȳd, r.
Þā Hælsinglendisċan rūna þyncaþ ānum swā swā *ġeunornoda Swēonisċa rūna. Man mæġ ne wrītan þās rūna þurh circolwyrde, for þȳ þe nindon Unicode-stafas for him.
Þǣra rūna naman sind: ᚠ fé, ᚢ úr, ᚦ þurs, ᚬ as/oss, ᚱ reið, ᚴ kaun, ᚼ hagall, ᚾ nauðr, ᛁ ísa, ᛅ ár, ᛋ sól, ᛏ týr, ᛒ bjørk, ᛘ maðr, ᛚ løgr, ᛦ yr. For þȳ þe, of þǣm Ieldran Fuþarc fēower and twēntiġum rūna, se Iyngra Fuþarc hæfþ ā sīextīene rūna (of þǣre ealdnorþisċan sprǣċe a ą æ e i o ø u y hæfþ se Fuþarc ā stafas for a, ą, i, u!), Norþmann mōste wrītan maniġe hlȳda mid ānre rūne; f u þ ą r k h n i a s t b m l ʀ þus nis ġenōg tō tōwrītenne þā rūna. Fulre tōwrītung wǣre þus:
ᚠ f/v
ᚢ u/w/y/o/ø
ᚦ þ/ð
ᚬ ą/o/æ
ᚱ r
ᚴ k/g
ᚼ h
ᚾ n
ᛁ i/e
ᛅ a/æ
ᛋ s
ᛏ t/d
ᛒ b/p
ᛘ m
ᛚ l
ᛦ ʀ
*ġeunornoda - "unornian"es participium perfectum, sī "unornian" cræftword of þām ġesceaftum "unorne" and "-ian"
end